ICJ کجاست؟

ICJیکی از ارکان های سازمان ملله که 15 تا قاضی داره ومستقر در لاهه هلند هستش.

اعضا قضات توسط شوراامنیت ومجمع عمومی انتخاب میشه.

کار این نهاد رسیدگی به اختلافات کشور هاست 

نمونه بارز رسیدگی به اختلافات اختلاف ایران وامریکا است. 

ایران در موارد مختلفی علیه آمریکا دعوا مطرح کرده(به استناد پیمان مودتی که سال 1334 با امریکا بسته.بند2 ماده 21)

ایران وامریکا موضوعات مختلفی رو در این دیوان علیه هم مطرح کردند مواردی مثل 

 

اولین رجوع به پیمان مودت برای شکایت در دیوان بین‌المللی دادگستری[ویرایش]

آمریکا با استناد به بند ۴ از ماده ۲ عهدنامه در جریان واقعه گروگانگیری، از ایران به دیوان بین‌المللی دادگستری شکایت کرده بود و دیوان با معتبر دانستن عهدنامه، رای به آزادی فوری گروگان‌ها داده بود.

 

اولین رجوع ایران به پیمان مودت برای شکایت در دیوان بین‌المللی دادگستری[ویرایش]

کمتر از یک دهه بعد، ایران در جریان حمله ناو آمریکایی وینسنس به هواپیمای مسافربری اش که به سقوط این هواپیما و کشته شدن نزدیک به ۳۰۰ مسافر غیرنظامی آن انجامید به ایکائو (سازمان بین‌المللی هوانوردی) شکایت کرد اما با ناامیدی از به نتیجه رسیدن این شکایت، با استناد به بند ۲ ماده ۲۱ عهدنامه، در دیوان شکایتی علیه آمریکا مطرح کرد که بررسی آن مورد پذیرش دیوان قرار گرفت که به معنی معتبر بودن عهدنامه ۱۹۵۵ است هرچند تا پیش از اعلام رای، ایران و آمریکا به‌طور دوجانبه مصالحه کردند.

دومین رجوع ایران و آمریکا به پیمان مودت برای شکایت در دیوان بین‌المللی دادگستری[ویرایش]

دومین باری که ایران با استناد به این عهدنامه از آمریکا به دیوان شکایت کرد نوامبر ۱۹۹۲ و موضوع آن حمله آمریکا به سکوهای نفتی ایران در خلیج فارس بود. همزمان با پذیرش شکایت ایران از آمریکا، آمریکا هم در همین دوره شکایت متقابلی را علیه ایران به دیوان ارجاع کرد. که مورد پذیرش دیوان قرار نگرفت.

سایر ارجاعات:

به دنبال توقیف و ضبط اموال دولت، شرکت‌های دولتی و دارایی‌های بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران توسط دولت ایالات متحده آمریکا، دادخواستی از جانب ایران علیه آمریکا به دیوان مذکور در سال ۱۳۹۵ تسلیم گردید و به بیان دیگر ایران از آمریکا شکایت نمود. امریکا در این دعوا ادعا داشت که اصلا ICJصلاحیت رسیدگی به این موضوع رو نداره. درنهایت امریکا برای فرار از تبعات حقوقی نقض پیمان مودت با ایران و پرهیز از اجرای حکم موقت دادگاه لاهه در رفع برخی تحریم‌ها و محدودیت‌های تجاری علیه کشورمان از جمله در زمینه صادرات اقلام دارویی، مواد غذایی و قطعات یدکی هواپیما اعلام کرده است که از پیمان مودت با ایران خارج خواهد شد.

آمریکا در دعاوی خودش به دلایل مختلفی علیه ایران دست به دامان میشه. دلایلی مثل عدم پاکدستی ایران به واسطه حمایتش از تروریسم بین المللی،اینکه دولت ایران دولت تروریستیه واقدامات مختلفی برای گسترش سلاح هسته ای،قاچاق سلاح انجام داده.

طرفین قبل اینکه پرونده بببرن اینجا نقاط ضعف قوت دیوان کامل برسی میکنن

حتی سلیقه سیاسی قاضی رو هم برسی میکنند.

گاهی مجبورن وکیل خارجی برای پرونده خودشون بگیرن که هزینه اش بالاستت

گاهی از عمد یکی از طرفین الکی ایراد مقدماتی میگیره که بتونه زمان بخره

مشارکت دولت های غیر عضو با تایید مجمع عمومی وشورا امنیت صورت میگیره

15 قاضی داره برای دوره 9 ساله. 2 قاضی با یک تابعیت نمیشه

حق اشتغال در کار دیگه ای ندارن

قفط دولت ها میتونن طرف اختلاف باشن اشخاص نمیتونن مگر در قالب حمایت دیپلماتیک. سازمان ها فقط نظر مشورتی میتونن بخوان. دولت ها نمیتونن نظرمشورتی بخوان

ورود ثالث در دعوا توسط دولت ها میتونه باشه نه سازمان ها بند 3 ماده 34 اساسنامه هم درباره ورود ثالثه در عمل متروکه دیوان چندان بهش توجهی نکرده

لوایح در دیوان محرمانه میمونه

طبق بند 2 ماده 36  اعلامیه بدی صلاحیت 1 حانبه دیوان رو بپذیری(بهش میگن شرط اختیاری)

2- دولتهای امضاءکننده این اساسنامه می‌توانند در هر موقع اعلام دارند که قضاوت اجباری دیوان بین‌المللی دادگستری را نسبت به تمام اختلافاتی که جنبه قضایی داشته و مربوط به موضوعات ذیل باشد در مقابل هر دولت دیگری که این تعهد را متقبل گردد به خود خود و بدون قرارداد خاصی قبول می‌نمایند.

COmpromissory Clause شرط رجوع به دادگاه اختلافات ناشی از معاهده به دیوان بره. اختلافی درباره معاهده خوردیم به دیوان

شرط اختیاری با صدور اعلامیه یک جانبه که باعث پذیرش صلاحیت اجباری دیوان میشه

قبل بروز اختلاف یا با معاهده میره(تو این اختلاف میشه که اصلا ایا معاهده بوده اگر بوده اصلا الزام اور بوده؟) یا با اعلامیه یک جانبه کلی 

بعد بروز اختلاف هم یا بامعاهده میره یا باصلاحیت ضمنی(FORUM PROGRAM) بعد بروز اختلاف یعنی اینکه من دعوا رو اقامه کردم دولت مقابل بدون اینکه اعلامیه بده میاد وبه استدلال های من در قالب لایحه جواب میده. یعنی پس دعوا منو پذیرفته

نظریه مشورتی دیوان دارای اعتبار معنوی بوده ودر عمل خیلی وقت ها بهش عمل میشده. در نظریه مشورتی ما به دنبال حل اختلاف نیستیم بلکه هدف تنها ارائه یک مشاوره حقوقی است  اصولا حق خوداری از ارائه نظر مشورتی نداره مگر که دلایل قانع کننده ای براش وجود داشته باشه. 

اصولانظریه مشورتی دیوان به درخواست سازمان ها رد نمیشه مگر درموافق خاص 

ایین رسیدگی در نظریه مشورتی ساده تر از دعاوی ترفعیه.

دولت حق درخواست نظر مشورتی رو نداره

درخواست نظر مشورتی بند 2 ماده 96 منشور  منوط به تایید مجمع عمومیه

ترکیبی از رسیدگی کتبی وشفایی

دربازه ای که دستور موقت صادر شده تصمیم مغایر با دستور موقت حرام است. 

دیوان گاهی حتی صلاحیتش معلوم نیست اما محبوره که برای حفظ حقوق یکی از طرفین دستور موقت بده. اگر نده ممکنه خسارت جبران ناپذیری به یکی از طرفین وارد بشه. دیوان قرار موقتی صادر کرد بعد در دعوا شرکت انگلیسی وایران فهمید صلاحیت رسیدگی دعوا نداره

حمایت از حقوق طرفین تا زمان صدور رای نهایی

صدور دستور موقت جز اصول کلی حقوقی است.

انصراف از دعوا بسیار ازش استقبال شده در ماده 88 و89 دیوان) انصراف یعنی پس گرفتن کلی دعوا نه بخشی از ادعا

دعوا از طریق دادخواست مطرح شده میشه یک طرفه انصراف داد.

دعوا از طریق موافقنامه مطرح شده نمشه یک طرف انصراف داد. باید هردو باشند

دیوان فقط برای طرفین اثر الزام اور دارند.

اجرا رای دیوان توسط شورای امنیت منوط به تهدید صلح امنیت وهمچنین عدم وتو از طرف هر یک از کشور عضو دائم است

دعوا متقبال  دعوا با موضوع اصلی مرتبط باشد در محدوده صلاحیت دیوان باشد

 

  ماده 59- احکام دیوان فقط درباره طرفین اختلاف و در موردی که موضوع حکم بوده الزام‌آور است.

 

 

ماده 62-1- هرگاه دولتی تشخیص دهد که قضاوتی که به عمل آمده به یکی از علایق حقوقی آن مربوط می‌شود می‌توان برای دخالت در قضیه به دیوان عرض حال بدهد.

2- در مورد این تقاضا رای دیوان قاطع است.

ورود ثالث در اینجا حق ثالث نه تکلیفش میتونه از حق خودش صرف نظر کنه

این منافع که در خطره یک منفعت احتمالیه لازم نیست حتما اتفاق بیفته.منافعی که احتمالش هست اسیب ببینه. این یک معیار ذهنیه

دستور موقت اصلی است که به صورت جهانی در نظام های حقوقی مختلف پذیرفته شده.

صدور دستور موقت توسط دیوان الزامی نیست.

اختلاف بین دو متن با اعتبار برابر ایینی براش در منشور پیش بینی نشده

معاهده بایستی براساس هدف موضوع معنی عرفی تفسیر بشه.

قبل اقدام موقتی الزام به احراز صلاحیت نیست. اگر علی الظاهر معیار صلاحیت رسیدگی بود میشه اقدام به صدور دستور موقت کرد.

 

طولانی شدن دورة زمانی میان اقامة دعوا نزد دیوان بین‌المللی دادگستری و صدور حکم نهایی، احتمال تضییع حقوق و منافع خواهان را مطرح می‌کند. ازاین‌رو به موجب مادة 41 اساسنامة دیوان بین‌المللی دادگستری، این نهاد اجازه دارد مبادرت به صدور قرار موقت کند. با ع

 

ایراد مقدماتی توسط دولت خوانده معمولا مطرح میشه برای جلوگیری از رسیدگی ماهوی

صرف عدم حضور دلیلی برای بی حقی طرف غایب نیست.

 

ماده 62-1- هرگاه دولتی تشخیص دهد که قضاوتی که به عمل آمده به یکی از علایق حقوقی آن مربوط می‌شود می‌توان برای دخالت در قضیه به دیوان عرض حال بدهد.

2- در مورد این تقاضا رای دیوان قاطع است.

 ورود در اینجا اختیاریه.

 

  ماده 63-1- هرگاه امر مربوط به تفسیر قراردادی باشد که در آن قرارداد دولتهای دیگر غیر از طرفین اختلاف شرکت داشته‌اند. دفتردار باید بدون درنگ مراتب را به اطلاع آن دولتها برساند.

ورود در اینجا به منزله حقه این نفع لزومی نداره حتمی قطعی باشه نفع احتمالی رو هم شامل میشه

2- هر یک از این دولتها حق دارد که وارد محاکمه شود و در صورت اعمال این حق تفسیری که به موجب حکم دیوان به عمل می‌آید درباره او نیز الزام‌آور خواهد بود.

 

ثالث جای ادعای اصلی نمیتونه بیاد نمیتونه دعوای خودش رو جانشین دعوای اصلی بکنه. ثالث فقط تقاضا استماع حقوق خودش میخواد

 

 

مسئول اجرا رای شورای امنیت میتونه باشه

از دیگر عوامل اثرگذار میتوان به فشارهای بینالمللی اشاره کرد که نقش مهمی در عزم دولتها 27 برای اجرای آرا داشته است.

اساسنامه دیوان، هیچ مقررهای ندارد که دیوان را قادر سازد در موارد عدم اجرای تصمیمات، اقدامی انجام دهد. در این راستا پیشنهاد شده است که ماده60 اساسنامه دیوان بهگونهای اصلاح شود 

 

کی از صلاحیت‌های دیوان بین‌المللی دادگستری ارائه نظرات مشورتی در پاسخ به مسائل حقوقی مجمع عمومی، شورای امنیت و یا دیگر نهادهای دارای صلاحیت به موجب مقررات ماده (96) منشور ملل متحد می‌باشد. ا

 

 

این اصطلاح در دیوان بین‌المللی دادگستری مشابه دستور یک قاضی در محاکم قضایی است که برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی و در طول زمان رسیدگی به یک پرونده و تا قبل از صدور رای نهایی، صادر می‌شود و مشخص می‌شود که ممنوع می‌شود.

 

و اعتراضی وارد نکنند. رضایت کشورها ممکن است به اشکال زیر ابراز شود: .1 موافقتنامه خاص: در چنین مواردی اطراف دعوا طی موافقتنامه خاصی رضایت میدهند که مسئله را به دیوان عرضه کنند. .2 قید حلوفصل اختلافات مندرج در کنوانسیونها و معاهدات: در شمار زیادی از معاهدات، قیودی وجود دارد که بر مبنای آن، حلوفصل اختلافات به دیوان ارجاع میشود و بخشی از صلاحیت اجباری دیوان است. .3 شرط اختیاری قضاوت اجباری: اساسنامه دیوان مقرر میدارد که کشورها میتوانند نسبت به مسائل حقوقی در رابطه با هر کشور دیگری که چنین تعهدی را پذیرفته باشد، صلاحیت دیوان را بشناسند. این شرایط در بندهای 2 الی 5 ماده 36 اساسنامه دیوان بینالمللی دادگستری قید شده است.